Phan Thiết, vốn nổi danh bao đời nay là một trong những “lò” hiển hách của nước mắm. Nha Trang sau năm 1975 một thời gian có nhà thùng đình đám 584 và một loạt nhà thùng nhỏ lẻ rải rác ở Khánh Hoà.
Ông Nguyễn Thanh Phụng, chủ hãng nước mắm Thuận Hưng – Phan Thiết, tại cơ sở Thuận Hưng Cà Ná.
Nước mắm Phan Thiết “made in Cà Ná”
Xã Cà Ná thuộc tỉnh Ninh Thuận, trước đây không phát triển nước mắm, chỉ làm nhỏ lẻ kiểu hộ gia đình.Vài năm gần đây, xây cảng nên vài nhà thùng lớn chuyển về đây và làm nước mắm truyền thống với quy mô lớn.
Khi đến với Cà Ná, chúng tôi vô tình phát hiện ra một công ty nước mắm khá lớn ở Phan Thiết là Thuận Hưng, đã có một cơ sở lớn hơn cả cơ sở chính ở Phan Thiết, cách cảng cá Cà Ná chỉ chưa đầy một cây số. Để hiểu rõ hơn vấn đề này, chúng tôi đã tiếp cận với ông Nguyễn Thanh Phụng, chủ hãng nước mắm Thuận Hưng – Phan Thiết. Năm nay đã trên 60 tuổi, ông Phụng cho biết, ở Phan Thiết đang phát triển khá mạnh mảng du lịch, mà sản xuất nước mắm khá… bốc mùi. Do đó việc chuyển cơ sở về Cà Ná là một bước đi cần thiết vào thời điểm này. Ngoài ra, ông kể: “Cà Ná cũng là một vùng nguyên liệu cá cơm tương tự Phan Thiết, Nha Trang, nhưng không tốt bằng Phú Quốc. Và thực tế tôi ở Cà Ná này bốn, năm năm nay tôi mới thấy đúng như vậy: cá cơm ở đây về tới Nha Trang, về tới Bắc Trung bộ, về tới Thanh Hoá, mà tới vụ mùa cũng may mắn. Mùa này (tháng 7 âm lịch – PV) cũng đang là mùa vụ, thì các anh có thể qua cảng cá Cà Ná cách đây chừng một cây số, các anh sẽ thấy được mức độ cá cơm về đây vào đúng mùa vụ như thế nào”.
Tuy nhiên, ông Phụng cũng thừa nhận việc thương lái Trung Quốc đang thu mua cá cơm vài năm trở lại đây, phần nào gây ảnh hưởng cá cơm làm nước mắm. Trung Quốc chỉ mua cá cơm lớn, kéo theo giá cả nguyên liệu cá cơm. Ông nói: “Việc thương lái người Trung Quốc tới tận nơi đây để đặt những cơ sở chân rết, ít nhiều gì cũng ảnh hưởng tới việc sản xuất nước mắm. Nhưng nếu biết xoay xở thì mình vẫn cứ mua được và nếu mình tài chính tốt, những lúc người ta (thương lái Trung Quốc – PV) không đủ điều kiện để hấp và phơi, thì đó là lúc mình nên tập trung thùng, hồ, nhân công tập trung nhất để thu mua lượng cá có chất lượng cao nhất”.
Nước mắm 584 Nha Trang ở… Cà Ná
Ở cách cơ sở nước mắm Thuận Hưng không xa là một chi nhánh sản xuất nước mắm truyền thống được đầu tư khá hiện đại và bài bản, quy củ của công ty cổ phần thuỷ sản 584 Nha Trang.Đây được xem là một trong những niềm tự hào của người dân Nha Trang. Từ năm 2013 đến nay, công ty 584 đã đầu tư một cơ sở mới, khang trang tại Cà Ná với số nhân công khoảng 140 người, doanh thu 300 tỷ đồng vào năm 2018.
Ông Huỳnh Ngọc Diệp, chủ tịch HĐQT công ty cổ phần thuỷ sản 584, cho biết: “Tại sao công ty 584 Nha Trang lại đặt nhà máy tại Cà Ná và Phan Rí, thì có một số lý do. Theo tôi biết các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận và thậm chí là Bình Định, đã có chính sách làng nghề nước mắm cho các đơn vị sản xuất nước mắm truyền thống. Riêng tỉnh Khánh Hoà, hiện nay qua nhiều đời chủ tịch, nhưng vẫn chưa quy hoạch được một vùng, làng nghề cho các nhà thùng sản xuất nước mắm tại Nha Trang. Chính vì vậy, để tồn tại chúng tôi phải tìm những địa điểm đặt nhà máy.Trong đó, Cà Ná và Phan Rí là hai nơi mà chúng tôi chọn. Tại Phan Rí, chúng tôi đã đặt vào năm 2006, tại Cà Ná chúng tôi đặt vào năm 2013. Vậy mà cho đến nay, Khánh Hoà cũng chưa có một vùng quy hoạch nào cho làng nghề nước mắm truyền thống”.
Theo ghi nhận thực tế, ngoài hai công ty lớn, chuyên sản xuất nước mắm theo phương thức truyền thống, vẫn còn nhiều nhà thùng nhỏ khác từ Phan Thiết và Nha Trang, đã chọn Cà Ná làm nơi… nương náu. Có nhiều lý do, song có vẻ nhưng các cơ sở này đang rất cần sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, để có một nơi sản xuất nước mắm được quy hoạch ổn định, chứ không cần phải tự mình quy hoạch như hiện nay.
bài và ảnh Anh Tú (theo TGHN)
